Sağlıklı Yaşam
Sağlıklı yaşam için gerekli olan şeylerden biri egzersiz. Mesela artık ağırlık kaldırmanın ve aerobik egzersizler yapmanın zamanı geldi.
Doktorlar haftada en az üç gün egzersiz yapılmasını tavsiye ediyor. Eğer ağırlık kaldırıyorsan aynı kas gruplarını çalıştırmamak kaydıyla her gün gym’e gidebilirsin. Kasların tekrar ağırlık kaldırmadan önce kırk sekiz saat dinlenmesi gerekir; aksi takdirde ağırlık kaldırmak kas yapmak yerine faydasızca kasları yorar. Mesela bir gün üst ön kaslarını çalıştırıp, diğerinde üst arka, daha sonra da alt bölümdeki kaslarını çalıştırarak hergün gym’e gidebilirsin.
Kas yapmanın yanında ayrıca yağ eriten egzersizlerde yapman gerekir. Mesela yüzme, koşma, tenis, squash, karate, kickboxing, pilates güzel ve eğlenceli egzersizlerdir. Ben daha yoga yapmadım; ama yapan herkes çok tavsiye ediyor.
Sağlıklı hayat bir tek egzersizle olmuyor. Yediğin şeyler ve dinlenmen de çok önemli. Kollesterol malesef egzersizle giderilmiyor; o yüzden kollestrolünü kontrol altında tutman gerekiyor. Ayrıca check up yaptırmak her zaman iyidir. Diş bakımı için en azından Türkiye’ye gittiğinde dişlerine baktır. Yemek yerken genel kural şudur: Yediğin kalorilerin 30% yağ, 30% karbonhidrat ve 40% proteinden gelmesi tavsiye edilir. Ayrıca vitaminlerini de almayı eksik etme.
Ruh Sağlığı
Herkesin başına gelebilir, kendini iyi hissetmeyebilirsin, stres altında olabilirsin, ruhsal yardıma ihtiyacın olabilir. Türkiye’yle telefon görüşmesi yapmak yardımcı olabilir. Ayrıca her okulun psikolojik yardım merkezi vardir ve belli sayıda bedava terapi verirler, eğer ihtiyacın olduğunu düşünürsen gidip bir araştır okulundaki bu tür servisleri. Utangaç olmaya gerek yok, eğer bir problemin varsa çöz ve ilerle.
Vücut Sağlığı ve Sağlık Sigortası
Amerika’ya gelen bütün yabancı öğrencilerin otomatik olarak sağlık sigortası yaptırması gerekir. Bu sigortanın parasını Milli Eğitim Bakanlığı senin için öder. Bu sigortalar genelde göz ve dişi kapsamaz, onlar için ayrı sigortalar olur. Senin okulunda bunlar var mı bilmiyorum araştırıp öğren.
Sigorta senin bütün masraflarını karşılamaz, genelde deductible denen bir miktar vardır. Mesela hasta olursan ilk $150 ve geriye kalan paranin %10’unu sen ödersin. Diyelim ki kolunu kırdın ve $1000 masraf cikti. Bu masrafın senin ödemen gereken miktarı $235 civarı olur.
Sosyal Hayat
Genel Yaşam Kuralları
Amerika’nın bir numaralı kuralı -aynı Türkiye’de olduğu gibi- “ne koyarsan onu alırsın.“ Eğer çalışmazsan ve gayret göstermezsen aynen geldiğin gibi geri gidersin. Amerika’ya eğlence için gelmiyorsun. Buraya geldiğin için çok şanslısın ve şimdi bu fırsatı kullanarak kendin için yeni fırsatlar yaratmanın zamanı geldi. Sana“git şunu yap, git bunu yap demeyeceğim“, bunları senin kendin bulman gerekiyor; ama tavsiyem, kitap okuman, okuldaki öğrenci kulüplerinden bazılarına üye olman. Mesela dans etmeyi bilmiyorsan, git dans klübüne üye ol. Bazen en mantıklı şeyleri yapmak çok mantıklı olmuyor. Mesela bir bilgisayar mühendisinin bilgisayar kulübüne üye olması gibi. Orada görüp etkileşeceğin insanlar zaten sınıfta gördüğün insanlar, sosyal aktivite değişik insanlarla konuşup tanışmak ve etkileşmektir.
Asıl amacının okulda basarılı olmak ve genel yaşam amacını elde etmek olması kaydıyla ve derslerinde başarılı olmak için gerekli çabayı sarf ettiğin sürece arta kalan zamanında renkli bir sosyal hayat senin daha da başarılı olmanı sağlayacaktır.
Okulda başarılı olmak genel olarak yaşamda başarılı olmanın ilk basamağıdır; ama çoğu zaman insanlar okulu bitirdikten sonra ne yapacakları hakkında planlarını geç yaparlar ya da hiç yapmazlar. Bu planı ne kadar erken yaparsan o kadar iyi; çünkü alacağın dersler ve katılacağın aktiviteler hep bu planın bir parçası olmalı. Mesela kendine ait bir şirket sahibi olmak istiyorsan business dersleri alıp business kulüplerine üye ol.
Amerikan Sistemi
Amerika’da genel yaşamda Türkiye’de veya diğer Avrupa ülkelerinde bulamayacağın şekilde bir sistem vardır. Bütün insanlar sistemin kurallarına uyarak yaşamlarını normal şekilde devam ettirirler. Eğer sistemin kurallarına uymazsan ceza alırsın. Buraya geldiğinde bunu sen de fark edeceksin. Kuralları çiğnemek kolay değil. Eğer çimlere basma diyorsa ve sen basıyorsan yakalandığın anda para cezasına çarptırılabilirsin. Ödemem diyebilirsin ya da ödemeyebilirsin; onlar da seni sınırdışı ediyoruz diyebilir ya da edebilir.
Ev Bulma, Ev Değiştirme
Bir eve taşınmadan önce ve de kontratı imzalamadan önce muhitine, evin içinde böcek olup olmadığına, evin içinin ve halılarının tamamen temiz olmasına, evde bozukluklar varsa onların sen taşınmadan önce tamir edilmesine ya da kontrata yazılmasına dikkat etmek gerekir. Her eyaletin kiracılarını koruyan değişik kanunları vardır. Genelde eve taşınmadan önce depozit ve ilk ayın kirasını verirsin, depozit genelde ilk ayın kirası kadar ya da biraz daha fazladır. Bu depoziti evden taşınırken geri alırsın; ama her zaman bir miktarını temizlik için keserler.
Ev kontratlarının değişik uzunlukları vardır, aylık kontrattan yıllık kontrata göre değişir. Kontratı okumadan sakın imzalama, bu çok önemli; çünkü bazen kontratı okumazsan senden fazla para alabilirler ve hiçbir şey yapamazsın.
Eğer ev arkadaşın olacaksa odaları adil bir şekilde bölüşmelisiniz. Tavsiyem herkesin kendine özel bir yaşam alanı olması. Genelde kendine ait bir oda en iyidir. Temizlik için anlaşmanız lazım. Herkes kendi alış-verişini kendi yaparsa her şey daha kolay olur.
Ulaşım, Araba, Trafik Polisleri
Eğer gittiğin şehrin toplu taşımacılığı iyi değilse kesinlikle arabaya ihtiyacın var. Mesela Los Angeles, Las Vegas gibi yerlerde otobüs, minibüs ve metro gibi şeyler pek işe yaramaz. Mesela markete gidince malzemeleri arabaya koymaya ihtiyacın olacak, birisiyle çıkmak istersen eğer arkadaşının arabası yoksa okul etrafında kalman gerekecek. İş konuşmalarına giderken kesinlikle arabaya ihtiyacın var.
New York, San Francisco gibi bir yerdeysen toplu taşımacılık çok daha kolay, oralarda arabaya hiç ihtiyacın olmaz, hatta araba sana yük bile olabilir.
Arabayla giderken arkanda ışıkları yanan bir trafik polisi arabası seni takip ediyorsa ilk fırsatta güvenli bir yerde sağa çekip arabanın camını indirmen gerekir. Arabanın kapısını açmaya veya arbadan çıkmaya kalkma; kurşunu yiyebilirsin. Arabada oturursun, polis gelir, sana birkaç tane soru sorar, ehliyetini, ruhsatını ve sigortanı gösterirsin. Eğer sigortasız yakalanırsan, hapisteki insanlarla randevun var. Eğer hız limitini aştıysan veya dur işaretinde durmadıysan para cezası alırsın, belki mahkemeye gitmen gerekebilir. Eğer alkollü yakalandıysan, hapishane randevuna hazırlan. Speeding ticket gibi şeylerde eğer ilk defa ceza aldıysan mahkemeye gitmeden sekiz saatlik trafik kursuyla paçayı kurtarma şansın vardır. Trafik kursuna gidersen ceza kaydına geçmez ve sigorta primlerin artmaz.
Ehliyeti Amerika’ya geldiğin anda alabilirsin; çünkü ehliyet yaşı genelde on altı. Yazılı sınavı geçince geçici bir ehliyet verirler, bununla yanında yirmi beş yaş ve üzeri insanlar olduğu zaman araba kullanabilirsin. Sürüş sınavına girdikten sonra da asıl ehliyeti alırsın.
Araba alırken dikkat etmen gereken kurallara gelince:
1. Önce arabayı bulman lazım. Mesela www.recycler.com , gibi bir internet sayfasına ya da gazete ilanlarına bakabilirsin.
2. Arabayı satan insanla görüşüp arabayı deneme sürüşüne götürmelisin. Daha sonra arabanın VIN numarasını sorup internette www.carfax.com a giderek arabanın tarihçesini öğrenirsin.Carfax sana arabanın daha önce kaza yapıp yapmadığını, gerçek olarak kaç mil yaptığını söyler. Bunlar ve araba sahibinin sana söylediği şeyler uymalı.
3. Pazarlık yapmadan önce araba fiyatını www.kbb.com a giderek öğren. Orada arabanın modelini, yılını ve diğer özelliklerini kullanarak normal fiyatını öğrenirsin.
4. Eğer adam seni kazıklamıyorsa, dürüst biriyse ve arabayı da beğendiysen pazarlık yapıp alırsın. Daha sonra formları doldurup DMV’ye götürürsün ya da postalarsın.
Alışveriş, Para Harcama ve Kredi Kartları
Alış veriş yaparken dediğim gibi burada harcadığın paranın çoğu yiyeceğe giderse doğru yoldasın. Kıyafet için Türkiye’de alış-veriş yap. Kredi kartı kullanırken her ay yaptığın masrafı kapatmaya çalış. Eğer masrafını kapatamazsan kredi kartları senin haberin olmadan bir anda limite dayanmış olabilir.
Ayrıca buralarda kimlik kartlarını ve social security numaranı çok iyi bir şekilde koruman lazım. İnsanlar senin adına internette kredi kartı açıp bir sürü para harcayabiliyor. Bu bir sürü Türk’ün başına geldi, internette ve birisi seni telefonla aradığında eğer güvenli değilse kesinlikle kendine ait numaraları verme.
Başarılı Bir Üniversite Hayatı
Buraya üniversitede okumaya geliyorsun. Bir şeyi aklına koymanı istiyorum: Üniversitede okusan da kendini öğrenci olarak görme. Sen artık öğrenci değil, atılmcı bir insansın ve Amerika’ya kadar geldin, kendi kararlarını kendin vermeye başladın veya başlayacaksın. Kendini bir öğrenci olarak görmek büyük bir kısıtlamadır. Elinde bir sürü imkanlarin var ve kendini artık bir girişimci olarak görmenin zamanı geldi.
Bilim ve Yaşam
Buraya bilim adami olmaya gelmis olabilirsin; ama kendini sadece bilime adarsan yaşamdan bir çok şeyi kaybetmiş olursun. Gençlik yıllarında yaşanması gereken şeyleri yaşamalısın. Konu zaman olduğunda pişmanlık fayda vermiyor ve zaman durmadan ilerliyor.
Tez Konusu Nasıl Bulunur?
Tez konusu bulmak için öncelikle danışmanınla konuşmalısın; çünkü onun ilgilendiği ve bilgisi olduğu konularda tez calışması yapabilirisin. Bazen danışman istediği konuyu seçer ve o konuda araştırma yaparsın. Bazen de genel konuyu sana verir, sen de biraz araştırma yapıp asıl gitmek istediğin alanı seçersin.
Dikkat etmen gereken şey yapacağın araştırmanın üç veya dört senede bitebilecek olması. Ayrıca konu seçerken düşünebileceğin şeyler daha önce yapılmış bir şeyi daha iyi yapmak, daha önceki metodları karşılaştırmak, başka insanların yapmaya başlamadığı şeyleri yapmak olabilir.
Eğer ilerisini düşünüyorsan, çalışmaya başlayacağın genel konuda üretim yapan şirketlerin neler yaptığını öğren. Onların yaptıklarını değil, yapacakları şeyleri yapmaya başla. Sen mezun olunca direk bir bağ kurabilirsin onlarla. Mesela bir üniversite profesörü oldun diyelim. Eğer bir şirket senin yaptığın konuyla alakalıysa sana para verip yaptığın araştırmaları destekleyebilir.
Mezuniyet
Mezun olduktan sonra ya okumaya devam edersin ya Türkiye’ye dönersin ya akademide kalırsın ya da endüstrıye geçersin. Bu senin yaptığın genel plana göre değişir.
Networking
Networking demek tanıdığın insanları kullanarak bir şeyler yapabilmek demektir. Mesela bir işe girmek için eğer orada çalışan bir insanı tanıyorsan işin çok daha kolay.
Networking yapmanın zamanı şimdi. Genelde insanlar başkalarına ihtiyaçları olduğunda networking yapmaya karar verirler, bu yanlış bir düşünce; çünkü genelde geç kalınmış olunur. İleride kesinlikle networking yapmak zorunda kalacaksın. O yüzden insanlarla tanışıp iyi ilişkiler içine girmek,ara sıra arayıp sormak senin ileride çok faydana olacaktır.
İş Bulmak
İş bulmak için bir numaralı yardımcı networking, daha sonra da yaptığın işlerdir. Danışmanınla iyi ilişkiler içinde olmak iyi referans mektupları almanı kolaylaştırır. Notlar her zaman önemlidir;ama sosyal hayat ve liderlik de çok önemlidir.
Şirket Kurmak
Şirket kurmak malesef öyle hemen kolay bir şekilde olmuyor. Böyle bir amacın varsa şimdiden bu konuyu araştırmaya başlaman lazım. Business bölümündeki insanlarla kontak kurup değişik şirketlerin neler olduğunu, nasıl para bulunduğunu öğrenmen ve yardım alman lazım.
